Uyku apnesi, genel anlamda özetlenecek olursa, uyku esnasında solunum durması olarak tanımlanabilmektedir. Ancak uyku apnesinin ne olduğunu tam olarak kavrayabilmek için, öncelikle uykunun ne olduğuna ve işlevlerine göz atmamız gerekmektedir.

Uyku Nedir?

Uyku, bir dinlenme sürecidir. Sağlıklı bir uyku durumu, insan hayatının yaklaşık üçte birini oluşturmaktadır. Bu durum uyku dönemini de uyanıklık dönemi kadar sağlıklı geçirmemiz gerektiği sonucunu beraberinde getirmektedir.

Bilimsel olarak tanımlarsak uyku, vücudumuzun dinlenme ve aynı zamanda yenilenme safhasıdır. Bu tanımla birlikte uykunun genel olarak işlevlerini şöyle sıralayabiliriz;

• Organizmanın yenilenmesi
• Bedensel olarak dinlenmenin sağlanması
• Metabolizmanın enerjisinin dengelenmesi ve korunması
• Vücuttaki organların fizyolojik olarak onarılması
• Zihinsel performansın dengelenmesi ve korunması
• Öğrenme ve hafızanın korunması
• Sinir yenilenmesi
• Ruhsal yenilenme

Yaşam standartlarımızın neredeyse tümünü düzenleyen ve dengeleyen safha olarak uyku durumu genel itibariyle sağlımızın önemli bir noktasını oluşturmaktadır diyebiliriz. Bu sebeple uyku durumunda meydana gelen sorunlar hem sağlığımızı hem de bazı noktalarda direk hayatımızı etkileyebilmektedir.

Horlama ve Uyku Apnesi Sendromu

Horlama, solunum yolunun tam olarak açık olmadığı gösteren bir durumdur. Horlamayla çıkan ses, yeterince açık olmayan solunum yolundan geçmeye çalışan havanın çıkardığı sestir. Horlama, uyku sırasında yaşanan solunum bozuklukları sonucu oluşabilmektedir. Ancak horlama, uyku apnesi hastalığının belirtisi olabilmektedir.

Uyku apnesi, uyku sırasında, üst solunum yolunu açık tutan ya da kapatan kaslarda gevşeme durumunun oldukça fazla gerçekleşmesidir. Bu gevşeme sebebiyle solunum yollarında daralma olmaktadır ve uyku apnesi durumlarında gevşemenin oldukça fazla olduğunu da göz önünde bulundurursak, bu durum oldukça riskli bir durumdur.

Uyku apnesi sırasında, uykuya bağlı olarak gerçekleşen solunum kaslarındaki ileri derecede gevşeme durumu, nefes almayı güçleştirir. Beyin, nefes almanın güçleşmesiyle birlikte, solunum çabasını arttırır ve bu durum hafif bir uyanmayı beraberinde getirir. Yaşanan hafif uyanmayla, solunum yolu tamamen açılır ve solunum çabası tekrar normale döner.

Solunumda yaşanan bu normale dönme durumuyla birlikte, kaslar yeniden gevşer, solunum yeniden daralır ve solunum çabasının tekrar artmasıyla, yeniden uykudan uyanma durumu ortaya çıkar. Sürekli kendini tekrar eden bu durumlar, bütün uyku safhası süresince devam eder. Üstelik bütün gece boyunca yaşanan bu uykudan uyanma durumları o kadar hafiftir ki, çoğunlukla hatırlanmaz. Ancak bu durum uyku apnesi olan hastalarda, uyku boyunca vücudun ve beynin yeteri kadar oksijen alamaması anlamına gelmektedir.

Uyku apnesi, vücudun yenilenme evresinde, vücudun ve özellikle de beynin yeterince oksijen alamaması durumudur. Bu durum hayati riskler taşımaktadır. Bu sebeple öncelikli olarak, uyku apnesi sendromu belirtilerinin neler olduğunu bilmekte fayda bulunmaktadır.

Çocuklarda Uyku Apnesi

• Fazla kilo
• Büyük geniz eti ya da bademcikler
• Dikkat Eksikliği
• Hiperaktivite

Çocuklarda geniz eti ya da bademciklerin büyük olması durumları solunum yolları tıkanıklığını tetikleyeceğinden dolayı, uyku apnesi ortaya çıkma durumunu etkilemektedir. Uykuda nefes almakta zorlanma ya da horlama durumları da solunum yollarıyla ilgili yolunda gitmeyen bir şeylere işaret etmektedir ve birbirinden bağımsız değildir. Yapılan araştırmalara göre, dikkat eksikliği ve hiperaktivite tanısına sahip çocukların %25’ inde uyku apnesi bulunmaktadır. Çocuklarda her gece tekrar eden ve sürekli olan horlama durumu kesinlikle normal değildir. Bu durumların gözlenmesi halinde ihmal edilmeden doktora başvurulması gereklidir.

Erişkinlerde Uyku Apnesi

• Yüksek gürültülü horlama durumları; solunum yoluyla ilgili ciddi sıkıntılar olduğuna dair önemli bir işarettir.
• Horlamanın aniden kesilmesi, nefes almanın durması ve sonra yeniden başlaması durumu; uyku apnesinin en bilinen belirtilerindendir.
• Ortam ayırt etmeden uykuya dalabilme durumu; araba kullanırken ya da iş yerinde, yani uyku için uygunsuz olan yerlerde uykuya dalma halinin bulunması.
• Konsantrasyon güçlüğü yaşanması
• Unutkanlık
• Sinirlilik ve depresyon hali
• Cinsel istekte azalma, kadınlarda adet döneminde düzensizlikler, erkeklerde iktidarsızlık yaşanması durumları
• Uyandıktan sonra baş ağrısı ve mide bulantısı yaşanması.
• Gece boyu sıklıkla tuvalete kalkma ve hatta yatağı ıslatma durumları.

Erişkinlerde uyku apnesi belirtileri, aniden ortaya çıkabildiği gibi bazen kendisini çok belli etmeyecek şekilde de ortaya çıkabilmekte ve gözden kaçırılabilmektedir. Ancak uyku apnesi, kişiler üzerinde yarattığı etkilerle fizyolojik olduğu kadar sosyal anlamda da sağlıksız bireyler ortaya çıkmasına sebep olmakta ve bu durum kişinin sosyal çevresi tarafından fark edilebilmektedir.

Uyku Testi Nasıl Yapılır?

Uyku apnesi problemlerinin tanılarında, uyku testleri uygulanmaktadır. Uyku testleri, uyku evrelerinin gözlemlenmesi ve uyku problemlerinin tanılanması amacıyla bilgi toplanmasını sağlayan bilgi toplama tetkikleridir.

Beyinin farklı bölümleri tarafından kontrol edilen uyku; uykuya dalış, yüzeysel uyku, derin uyku ve rem uykusu olmak üzere değişik uyku evrelerinden oluşmaktadır. Uyku testleriyle, beynin ve vücudun aktiviteleri gözlemlenerek kişinin hangi uyku evresinde olduğu saptanabilmektedir.

Uyku testleri yoluyla, vücudun uyku sırasında devam ettirdiği aktiviteler (ağız ve burun solunumları, kas hareketleri, beyin dalgaları, kalp ritmi) cilde yapıştırılan küçük metal diskler yoluyla kaydedilebilmekte ve yaşanan değişimler sistematik olarak gözlemlenebilmektedir. Uyku testleri sırasında aynı zamanda, parmağa takılan bir alıcı yardımıyla, oksijen düzeyi sürekli olarak ölçülebilmekte ve kaydedilebilmektedir. Uyku testleri sırasında kullanılan aletlerin hiçbiri ağrı veren aletler değildir ve vücutta uyku esnasında gelişebilecek bütün anormal durumların saptanmasını, dolayısıyla tanılanmasını sağlamakta, bu durum kesin tedavileri mümkün kılmaktadır.